Verzetspaneel Jaap Koster

Ontstaan paneel

Oranjevereniging Klaaswaal maakte voor het eerst kennis met Jaap Reedijk bij de jaarlijkse 4 mei herdenking in het dorp in 2018. Oranjevereniging Klaaswaal was eerder dat jaar benaderd door haar voormalig bestuurslid en inwoner van Klaaswaal, mevrouw R. Cieremans. Zij bracht de geschiedenis van voormalig zaal Koster en de verzetsgroep die daar actief is geweest ter sprake. Zij en Oranjevereniging Klaaswaal waren het snel eens dat het van groot belang is dat deze geschiedenis voor de toekomst bewaard blijft en bij voorbijgangers en bezoekers van voormalig zaal Koster bekend wordt.

Het jaar daarna ontstonden er concrete plannen voor het realiseren van een verzetspaneel. Er werd een werkgroep gevormd die bestond uit Nicolette en Marijke de Ruiter, tweelingdochters van verzetsgroeplid Nic de Ruiter, Jaap Reedijk, kunstenaar en zoon van verzetslid Cees Reedijk, Leen Mosterdijk en Marjolein Fokkinga en Petra van Rossum van Oranjevereniging Klaaswaal.

Marjolein en Petra sloten zich in 2019 aan bij een speciale werkgroep van de gemeente Hoeksche Waard ter gelegenheid van de viering van 75 jaar vrijheid. Door de coronapandemie zijn bijna alle feestelijkheden rond de viering van 75 jaar vrijheid vervallen. Het was wel het begin van een fijne samenwerking tussen Oranjevereniging Klaaswaal en de gemeente Hoeksche Waard. Dit heeft geresulteerd in het verzetspaneel ontworpen door Jaap Reedijk dat op 5 mei 2021 door middel van een online en via TV Hoeksche Waard uitgezonden reportage officieel aan het publiek wordt gepresenteerd.

De geschiedenis van Zaal Koster

Het is nu een restaurant maar het pand aan de Rijksstraatweg in Klaaswaal is tijdens de Tweede Wereldoorlog commandopost van het verzet. De Verzetsgroep Klaaswaal gebruikt café Koster voor de illegale activiteiten. De groep wordt in 1944 onderdeel van de Binnenlandse Strijdkrachten, het georganiseerde verzet in Nederland onder leiding van prins Bernhard. Jaap -Jack-Koster zijn ouders en later Jaap zelf zijn de uitbaters van het café aan de Rijksstraatweg. Het staat bekend als café Koster en later als zaal Koster.

Vanaf 1936 leidt Jaap Koster er een dansorkest. Tijdens de Tweede Wereldoorlog leidt Koster een nog veel grotere club mensen: de verzetsgroep Klaaswaal. De groep begint op eigen initiatief en komt in 1944 bij de Binnenlandse strijdkrachten. Dat is een door de Nederlandse regering opgerichte legerorganisatie waar de leden van door de minister van Oorlog erkende verzetsgroepen kunnen toetreden. De BS ondersteunen de geallieerden en zijn actief in het opsporen van 'foute Nederlanders'.

Muziek als dekmantel Het café van de familie is de centrale plek binnen het verzet in Klaaswaal. De familie Koster woont bij het café en zoon Jaap wordt één van de sleutelfiguren. De band Jaap blijft ook in de oorlog optreden, hoewel Engelse en Amerikaanse muziek door de Duitsers is verboden. Als de Sicherheitsdienst erachter komt, moet Koster zich melden. Hij komt er met een waarschuwing vanaf. Jaap Koster gebruikt zijn bigband als dekmantel voor zijn illegale werk. Veel orkestleden waren ook lid van de verzetsgroep.

Er worden regelmatig Duitse soldaten ingekwartierd bij café Koster. Dat is spannend, want ook onderduikers hebben hun plek in het pand aan de Rijksstraatweg. Er worden Joden opgevangen, maar ook geallieerde vliegers die na een noodlanding uit handen van de Duitsers moet blijven. Daarnaast is er plek voor gedeserteerde Duitse militairen. Na de inundatie van het zuidelijk deel van de Hoeksche Waard is er een moment dat er meer dan 40 mensen worden opgevangen bij Koster.

De familie Koster voert ook het agentschap van de Rotterdamse Tramweg Maatschappij. De RTM tram rijdt van Rotterdam naar Numansdorp en komt langs Klaaswaal. Van en naar Rotterdam gaan er legale ladingen maar het verzet weet op deze manier ook illegale spullen te vervoeren. Vanwege het agentschap beschikt de familie Koster over een speciale telefoonverbinding. Die wordt vanaf najaar 1944 - de tram rijdt dan niet meer - gebruikt om contact te maken met het al bevrijde Brabant.

Crossings

Van de Poolse bevrijders van Willemstad krijgt de verzetsgroep Klaaswaal de opdracht om de troepenverplaatsing van de Duitsers te bestuderen en de gegevens door te seinen. Aan het einde van de oorlog helpt de groep ook bij de zogeheten 'crossings'. Mensen gaat vanuit de Hoeksche Waard via het Hollandsch Diep naar het bevrijde Brabant. Een poging vanuit Strijensas mislukt. Een aantal mensen wordt doodgeschoten door de bezetter.

Na de oorlog

Onder leiding van de verzetsgroep verloopt de bevrijding van Klaaswaal ordelijk. Voor veel mensen is het op 5 mei een complete verrassing om te ontdekken dat Jaap Koster commandant der Binnenlandse Strijdkrachten is. Jaap had tijdens de oorlog zijn leidinggevenden verteld dat hij zodra Nederland bevrijd was zijn taken neer zou leggen. Daar kwam weinig van terecht. Hij zou tot augustus 1945 in functie blijven en was daarmee feitelijk burgemeester.

De gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog en de mislukte crossing heeft Jaap nooit volledig kunnen verwerken. Op 8 januari 1975 neemt hij afscheid van het leven.

Jaap Koster werd postuum het Verzetsherdenkingskruis toegekend. Ook aan 12 leden van de verzetsgroep Klaaswaal is na de oorlog deze onderscheiding uitgereikt.

In de reportage staat de geschiedenis van zaal Koster, het belang van Jack Koster dansorkest als muzikale dekmantel en de verzetsgroep centraal. Interviews, de onthulling van het paneel, een speech van burgemeester Van Hemmen en unieke beelden van “the making of” van het paneel maken de reportage compleet.

De werkgroepleden:
Jaap Reedijk, fotograaf, beeldend kunstenaar en zoon van voormalig verzetslid
Nicolette de Ruiter, dochter van voormalig verzetslid
Marijke de Ruiter, dochter van voormalig verzetslid
Petra van Rossum en Marjolein Fokkinga, vrijwilliger Oranjevereniging Klaaswaal
Leen Mosterdijk, kennis van familie Jaap Koster

Oranjevereniging Klaaswaal is van en voor de inwoners van Klaaswaal.

We zetten ons sinds 1930 in voor de leefbaarheid en saamhorigheid van ons dorp.

INFORMATIE
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
KvK: 40324841
Fiscaal nummer: 8040.29.593
Anbi status: 01-01-2008
Balans van staten en lasten 2021
Jaarrekening

VOLG ONS OP: